Özbekistan Hakkında Temel Bilgiler

İpek Yolu’nun en önemli noktalarından biri olan Özbekistan resmi adıyla Özbekistan Cumhuriyeti, Orta Asya’da, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nden koparak bağımsızlığını kazanmış bir devlettir. Ülke günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup TÜRKSOY’un azasıdır. Özbekistan'ın başkenti Taşkent Rusya döneminde Moskova ve San Petersburg'dan sonra en büyük şehirlerden biriyken bugün Orta Asya'nın en büyük başkentidir.

 

Denize kıyısı olmayan ülkenin Sirderya (Seyhun) ve Amuderya (Ceyhun) en önemli nehirleridir. Ayrıca, Surhanderya, Karaderya, Zerefşan, Kaşkaderya ve Narin deryalarının da bulunduğu ülkenin en büyük gölü Aral'dır. Aral Gölü dünyanın 4'üncü en büyük gölüdür. Kızıl Kum çölündeki Muruntau altın madeni dünyanın en geniş alana yayılmış altın madenidir. Özbekistan dünyanın 4'üncü büyük altın üreticisidir. Çeşitli yeraltı zenginliklerine sahip ülke ayrıca dünyanın en büyük 7'inci uranyum yatağına da sahiptir. Ülke ekonomisinde pamuk da önemli yere sahiptir. Özbekistan dünya pamuk üreticileri arasında 5'inci sırada yer almaktadır ve 100'ün üzerinde pamuk çeşidi vardır.

 

Orta Asya ülkeleri arasında ilk metroya sahip olan ülke Özbekistan'dır. Semerkand ve Buhara şehirleri tarih boyunca ilim ve kültür merkezi olmuştur. Bu şehirlerde, Biruni, Uluğ Bey, Kadızade-i Rumi, Ali Şir Nevai, Gıyaseddin Cemşid Kaşi eş-Şirazi, Ubeydullah-ı Ahrar, Necmeddin-i Kübra gibi önemli alim ve ilim adamları yetişmiştir. Özbekler Nasreddin Hoca’yı Türkler kadar sahiplenirler. Semerkand, Buhara ve Hive'de tarihi Özbekistan eserlerini görmek mümkündür.

 

Özbekistan’ın Başkenti, Şehirleri ve Bölgeleri

Özbekistan 12 il, 1 özerk cumhuriyet ve 1 bağımsız şehirden oluşur. Ülkenin nüfus bakımından en büyük şehri ve başkenti aynı zamanda bağımsız bir şehir olan Taşkent şehridir. Özbekistan'ın batı kesiminde Karakalpakistan Cumhuriyeti adında Özbekistan'a bağlı özerk bir cumhuriyet yer alır. Ülkenin en önemli şehirleriyse Namangan, Fergana, Andican, Semerkand, Buhara, Hive, Hokand, Karşı, Ürgenç ve Nukus'tur.

 

Özbekistan Nerededir?

Bir Orta Asya ülkesi olan Özbekistan güneyde Afganistan ve Türkmenistan, doğuda Kırgızistan ve Tacikistan, batıda ve kuzeyde ise Kazakistan ile sınır komşusudur. Açık denizlere kıyısı bulunmayan ülkenin, kuzey ve kuzeybatısının Aral Gölü’ne kıyısı vardır.

 

Özbekistan’da Konuşulan Diller

Özbekistan’ın resmi dili Özbekçe’dir. Bunun yanı sıra bazı bölgelerde Karakalpakça da konuşulur. Ülke genelinde Rusça da yaygındır.

 

Özbekistan’da Din ve İnanç

Özbekistan halkının %96'sı Müslüman, %2'si Ortadoks Hıristiyan %2'si de diğer dinlere mensup topluluklardan oluşur. Özbekistan'da din ve inanç özgürlüğü anayasal güvence altındadır. Ülke genelinde 16 ayrı dine ait 2.226 dini kuruluş bulunur. Bunların 2051’i İslam, 159’u Hıristiyan, 8’i Yahudi, 6’sı Bahai Toplumu, biri Krişna ve bir diğeri de Budizm dinine aittir.

 

Özbekistan’nın Kısa Tarihi

Orta Asya’da ilk Özbek hâkimiyeti 16. yy. başında Semerkant’taki son Timur hanedanını yenerek Maveraünnehir’de kendi devletini kuran Muhammed Şeybani Han ile başlamıştır. Bu hâkimiyet 18. yüzyıla kadar sürmüş ve yerini aynı yörede kurulan Hive ve Hokand Hanlıklarıyla Buhara Emirliği’ne bırakmıştır. Çarlık Rusya’sının bölgedeki ilk hâkimiyeti 1867’de merkezi Taşkent olan Türkistan Genel Valiliği’nin kurulmasıyla başlamıştır. On yıl içinde Hokand Hanlığı’nın Fergana’da kalan son topraklarının da ele geçirilmesiyle de tamamlanmıştır. 1 Kasım 1917’de ise Bolşevikler Taşkent’e girip egemenliklerini ilan etmiş ve 1924 yılında da bugünkü Özbekistan topraklarını içine alan Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur. Sovyetler Birliği’nin dağılması ile 31 Ağustos 1991’de Özbekistan Aliy Meclisi Müstakilliğinin ilanını kabul etmiş ve 1 Eylül 1991 de Müstakillik Günü olarak kararlaştırılmıştır.

 

Özbekistan’a Ne Zaman Gidilir?

Özbekistan'da hâkim olan karasal iklim nedeniyle kış ayları çok soğuk, yaz ayları da çok sıcak geçer. Bu yüzden ülkeyi gezmek için yaz ve kış ayları uygun değildir. En uygun dönem bahar ayları, nisan-mayıs ve eylül-ekim arası dönemdir.

 

Özbekistan’a Nasıl Gidilir?

Özbekistan'ın başkenti Taşkent'e İstanbul'dan her gün direkt ve aktarmalı sayısız uçuş vardır. İstanbul’dan Türk Hava Yolları ve Uzbekistan Airways'in aktarmasız uçuş seferleri mevcuttur. İstanbul-Taşkent arası yolculuk yaklaşık 4 buçuk saat sürmektedir. Aktarmalı uçuşlarsa Türkiye'nin hemen hemen her şehrinden birçok havayolu şirketi tarafından gerçekleştirilir.

 

Özbekistan’da İklim ve Hava Durumu

Açık denizlere kıyısı olmayan Özbekistan'da şiddetli bir karasal iklim görülür. Ülke genelinde çok kurak denebilecek karasal iklim hakimdir. Ülkenin güney kısmı sıcak bir iklim etkisindeyken, kuzey kısmı daha soğuk geçer. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise sert ve soğuktur. Yazın sıcaklık sık olarak 40°C’nin üzerine çıkar. Kış aylarındaysa sıcaklık değerleri oldukça düşer. Kışın ara sıra don olayı ve kar yağışı görülür. Gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkları oldukça yüksektir. Senelik ortalama yağış miktarı ülke genelinde 200-300 mm civarındadır. En fazla yağış aralık ayında, en az yağışsa ağustos ayında görülür.

 

Özbekistan’ın Ekonomisi

Özbekistan'ın ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Ülkede başlıca tarım ürünleri, tahıl, pamuk, pirinç, mısır, tütün ve çeşitli sebze ve meyvelerdir. Özbekistan, pamuk üretiminde Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi cumhuriyetler arasında birinci, dünya ülkeleri arasında üçüncü sırada yer alır. Ülke ekonomisinde bir diğer önemli alan ise hayvancılıktır. Yaygın olarak sığır ve koyun yetiştirilir. Özbekistan, önemli yer altı zenginliklerine sahiptir. Başlıca yer altı zenginlikleri petrol, altın, uranyum, doğal gaz, kömür, bakır, çinko, kurşun ve molibdir. Altın üretimi ve rezervi bakımından dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alır. Ülkenin önemli ihracat ürünleri petrol gazları, otomotiv, pamuk, bakır, radyoaktif elementler, altın, yaş meyve ve çinkodur. Başlıca ithalat ürünleriyse otomotiv aksamları, ilaç, petrol yağları, ahşap ürünleri ve otomotivdir. Çin, Kazakistan, Rusya, Türkiye ve Güney Kore ülkenin başlıca ticaret ortaklarıdır.

 

Özbekistan Kültürü

Özbekistan'da Türkiye'den gelenlere kardeş gözüyle bakılır ve Özbekler Türklere karşı oldukça ilgilidirler. Özbekistan'da Doppi adı verilen eskiden sadece erkekler giyse de günümüzde kadınların da kullandığı bir başlık vardır. Her şehrin Doppi'si farklıdır. Ülkede bir erkeğin Doppi’sinin düşmesi çirkin ve ayıplanacak bir hareket olarak kabul edilir. Özbekistan'da erkekler ile kadınların el sıkışması hoş karşılanmaz. Bu dikkat edilmesi gereken önemli bir bilgidir. Ülkede erkeklerin el sıkışırken sol ellerini kullanması hakaret olarak kabul edilir. Erkekler kadınları elini kalbinin üstüne koyarak selamlar.

 

Özbekistan Mutfağı

Özbek mutfağında pilav önemli yere sahiptir. Çok sayıda çeşidi olan pilavın her yörede ayrı ve kendine özgü yapılış şekli vardır. Buhara, Fergana, Semerkand yöresi pilavları pişirme tekniği ve malzeme yönünden farklıdır. Yöreden yöreye değişen pilav yapım teknikleriyle birlikte sade, bayram, düğün, yaz, kış pilavı olarak da ayrılır. Pilavlar koyun eti dışında kazı denilen at eti, balık veya beyaz etleriyle de yapılabilir. Pilavda pirinç yerine diğer tahıl ürünleri de kullanılabilir. Ayvalı Pilav onlarca pilav çeşidinden biridir. Kuzu ya da dana eti kullanılan yemekte pirinç, soğan, ayva, havuç kullanılır. Et ve ayvalar pilavın üstüne konarak yanında salatayla servis edilir.

 

Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te düzenlenen Dünya Halkları Mutfağı Festivali, çeşitli ülkelerin katılımıyla mayıs ayında gerçekleşir. Festivalde Taşkent'te temsilciliği bulunan yabancı ülkeler, büyükelçilikleri tarafından tanıtılırken, ülkelerin dans ve halk oyunları gösterileri yapılır.

 

Şark Teranaleri Müzik Festivali, Özbekistan'ın Semerkant ilinin kalbi olarak nitelendirilen tarihi Registan Meydanı'nda düzenlenir. Her yıl ağustos sonu ya da eylül başında bir hafta süreyle düzenlenen festival dünyanın dört bir yanından gelen müzisyenleri ağırlar.

 

Özbekistan milli yemeklerinden pilavın daha iyi tanıtılması amacıyla her yıl nisan ayında düzenlenen Taşkent Pilav Festivali, her yıl mayıs ayında bir hafta süreyle gerçekleştirilen Avrupa Film Festivali ve her yıl haziran ayında gerçekleştirilen Taşkent Bira Festivali diğer festivaller arasındadır.

 

Özbekistan’dan Alınacak Hediyelik Eşyalar

Özbekistan'ın geleneksel kıyafetlerinden “dobbi” denilen badem motifli takkeler, koyun derisinden yapılan “karakul” denilen başlık ve giysiler, el yapımı ayakkabı ve terlikler, vizon ve nokra derisinden yapılan kalpaklar alınabilecek hediyelik eşyalardandır. Margilan saten, Fergana ahşap oymacılığı, Andican seramik tabaklar, Richtan pişmiş testiler, ipek halılar, Buhara’nın meşhur aksesuar olarak kullanılan bıçakları, şifalı otlar da alınabilecek alternatifler arasındadır. Ayrıca meyvelerin de önemli bir yeri olan ülkede kurutulmuş meyveler de satın alınabilir. Özbekistan’ın kurutulmuş üzüm çeşitleri meşhurdur.

 

Özbekistan’da Bulunan Türkiye Dış Temsicilikleri

TAŞKENT BÜYÜKELÇİLİĞİ

 

Adres: AKADEMIK YAHYA GULAMOV KUCHESI NO: 87 TASHKENT REPUBLIC OF ÖZBEKISTAN

 

Telefon: 00 998-71 113 03 00

 

Faks: 00 998-71 113 03 33

 

embassy.tashkent@mfa.gov.tr

 

http://taskent.be.mfa.gov.tr

 

Görev Bölgesi: Özbekistan

 

Özbekistan’daki Tatiller / Bayramlar / Önemli Günler

İslami bayramlar ayın hareketine gore belirlendiğinden her sene farklı tarihlere denk gelmektedir.Yeni Yıl (1 Ocak) Kadınlar Günü (8 Mart) Nevruz (21 Mart) Anma Günü (9 Mayıs) Bağımsızlık Günü (1 Eylül) Öğretmenler Günü (1 Ekim) Anayasa Günü (8 Aralık) Ramazan Bayramı Kurban Bayramı

 

Özbekistan Vizesi

Özbekistan Vizesi Nasıl Alınır?

Özbekistan’a gerçekleştirecekleri seyahatler için Umuma Mahsus (Bordo) Pasaport sahibi olan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları Özbekistan vizesi almakla mükelleftir. Turistik seyahatler için başvurulması gereken Özbekistan vizesi kısa süreli olup bu vize ile Özbekistan’da en fazla 90 gün kalma hakkı tanınmaktadır. Turistik vize ile Özbekistan’a seyahat eden kişiler bu vizenin gerekliliklerine uymak zorundadır. Herhangi bir ticari faaliyette bulunmak veya fuar, konferans gibi etkinliklere katılmak turistik vize sahibi kişiler için suç sayılacaktır. Bu noktada, gerekli cezai yaptırımın uygulanacağını unutmamak gerekir. Ayrıca, Özbekistan’a giden kişiler seyahatlerini vizede belirtilen süreyi aşmayacak şekilde sonlandırmalıdırlar. Vize başvurusunda bulunurken evraklarınızı seyahat amacınız doğrultusunda hazırlamaya, güncel belgeler sunmaya ve asılsız bilgi ve belge beyanlarında bulundurmamaya özen göstermeniz gerekmektedir.